Ogniem i mieczem (Henryk Sienkiewicz) - Tom Pierwszy Rozdział IX strona nr 1

Nazajutrz zbudził się świeży, zdrów i z weselszą myślą. Pogoda była cudna.Szeroko rozlane wody marszczyły się w drobne zmarszczki od lekkiegoi ciepłego powiewu.


      Brzegi były w tumanie i zlewały się z płaszczyzną wód w jedną nieprzejrzaną równinę. Rzędzian, zbudziwszy się i przetarłszy oczy, aż się przestraszył. Spojrzał zdziwionymi oczyma dookoła, a nie widząc nigdzie brzegu rzekł:


- O dla Boga! mój jegomość, to my już chyba na morzu jesteśmy...


- Rzeka to tak potężna, nie morze - odpowiedział Skrzetuski - a brzegi obaczysz, gdy mgła opadnie.


- Myślę, że niedługo już nam i na Turecczyznę wędrować przyjdzie.


- Powędrujemy, jeśli nam każą; widzisz zresztą, że nie sami płyniemy.


      Jakoż w promieniu oka widać było kilkanaście bajdaków, dombaz, czyli tumbasów, i wąskich czarnych czółen kozackich obszytych sitowiem, a zwanych pospolicie czajkami. Jedne z tych statków płynęły z wodą unoszone bystrym prądem, inne pięły się pracowicie w górę rzeki, wspomagane wiosłami i żaglem. Wiozły one rybę, wosk, sól i suszone wiśnie do miast brzegowych lub też wracały z okolic zamieszkałych obładowane zapasami żywności dla Kudaku i towarem, który chętny znajdował pokup na Kramnym Bazarze w Siczy. Brzegi Dnieprowe były już od ujścia Pszoły zupełną pustynią, na której gdzieniegdzie tylko bielały kozackie zimowniki, ale rzeka stanowiła gościniec łączący Sicz z resztą świata, więc też i ruch bywał na niej dość znaczny, zwłaszcza gdy przybór wody ułatwiał żeglugę i gdy nawet porohy prócz Nienasytca stawały się dla statków idących w dół rzeki możliwe do przebycia.


      Namiestnik przypatrywał się z ciekawością temu życiu rzecznemu, a tymczasem bajdaki jego mknęły szybko ku Kudakowi. Mgła opadła, brzegi zarysowały się wyraźnie. Nad głowami płynących ulatywały miliony ptactwa wodnego, pelikanów, dzikich gęsi, żurawi, kaczek i czajek, kulonów i rybitew; w oczeretach przybrzeżnych słychać było taki gwar, takie kotłowanie się wody i szum skrzydeł, że rzekłbyś, iż odbywają się tam sejmy lub wojny ptasie.


      Brzegi za Krzemieńczugiem stały się niższe i otwarte.


- Patrz no jegomość! - wykrzyknął nagle Rzędzian - dyć to niby to słońce piecze, a śnieg leży na polach.


      Skrzetuski spojrzał: istotnie, jak okiem sięgnał, jakiś biały pokład błyszczał w promieniach słońca po obu stronach rzeki.


- Hej, starszy! a co to się tam bieli? - spytał retmana.


- Wiszni, pane! - odpowiedział starszy.


      Były to istotnie lasy wiśniowe złożone z karłowatych drzew, którymi oba brzegi szeroko były za ujściem Pszoły porośnięte. Owoc ich, słodki i wielki, dostarczał jesienią pożywienia ptactwu, zwierzętom i ludziom zbłąkanym w pustyni, a zarazem stanowił przedmiot handlu, który wożono bajdakami aż do Kijowa i dalej. Teraz lasy osypane były kwieciem. Gdy zbliżyli się do brzegu, by ludziom wiosłującym dać wypoczynek, namiestnik z Rzędzianem wysiedli chcąc się bliżej owym gajom przypatrzyć. Ogarnął ich tak upajający zapach, iż zaledwie mogli oddychać. Mnóstwo płatków leżało już na ziemi. Miejscami drzewka stanowiły gąszcz nieprzenikniony. Między wiśniami rosły także obficie dzikie karłowate migdały, okryte kwieciem różowym, wydającym jeszcze silniejszy zapach. Miliony trzmielów, pszczół i barwnych motylów unosiły się nad owym pstrym morzem kwiatów, którego końca nie można było dojrzeć.


- Cuda to, panie, cuda! - mówił Rzędzian. - I czemu tu ludzie nie mieszkają? Zwierza tu także widzę dostatek.


      Jakoż między krzakami wiśniowymi smykały zające szare, białe i niezliczone stada wielkich błękitnonogich przepiórek, których kilka Rzędzian z guldynki ustrzelił, ale ku wielkiemu umartwieniu dowiedział się potem od "starszego", że mięso ich jest trucizną.


      Na miękkiej ziemi widać też było ślady jeleni i suhaków, a z dala doc

następna strona